- Czy można zabronić pracownikowi podejmowania działalności zarobkowej na rzecz innych podmiotów?
- Czy zapisywanie w umowie klauzuli o poufności wynagrodzeń jest zgodne z prawem?
- Dlaczego nie warto stosować klauzul niedozwolonych w umowach o pracę?
Strony umowy o pracę mają pewną swobodę w kształtowaniu jej treści, muszą jednak pamiętać o istotnych ograniczeniach wynikających z przepisów prawa pracy. Pracodawcy często nie są ich świadomi i wprowadzają do umowy postanowienia, które mają charakter klauzul niedozwolonych. Przed zaproponowaniem potencjalnemu pracownikowi warunków zatrudnienia warto więc się dowiedzieć, jakie postanowienia nie powinny znaleźć się w umowie o pracę i jakie mogą być konsekwencje ich wprowadzenia.
Zasada uprzywilejowania pracownika
Zgodnie z treścią art. 18 § 1 Kodeksu pracy (dalej: k.p.) postanowienia umów o pracę oraz innych aktów, na których podstawie powstaje stosunek pracy, nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy. § 2 powyższego przepisu stanowi, że postanowienia umów i aktów, o których mowa w § 1, mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy są nieważne; zamiast nich stosuje się odpowiednio przepisy prawa pracy. Wskazany przepis Kodeksu pracy określa tzw. zasadę uprzywilejowania pracownika. Wynika z niej, że strony w ramach swobody kształtowania stosunku pracy nie mogą skutecznie zawrzeć w umowie o pracę postanowień, które będą mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy. Takie mniej korzystne postanowienia są z mocy prawa uznawane za nieważne i zamiast nich stosuje się odpowiednio przepisy prawa pracy. Zasada uprzywilejowania pracownika oznacza więc, że prawo pracy wyznacza pewien standard w odniesieniu do pozycji pracownika w stosunku pracy, od którego odstępstwo w ramach umowy dopuszczalne jest wyłącznie na jego korzyść. Co istotne, jeśli w umowie o pracę znajdą się postanowienia mniej korzystne dla pracownika, niż przewidują to przepisy prawa pracy, to wyłącznie te postanowienia uznawane są za nieważne, a nie cała umowa. Z powyższego jednoznacznie wynika, że postanowienia mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy stanowią klauzule niedozwolone, których pracodawca powinien unikać. Co prawda klauzule niedozwolone w umowach o pracę nie wywołują żadnych skutków prawnych, jednak wpływają negatywnie na wizerunek pracodawcy.
Przykładowe klauzule niedozwolone w umowach o pracę
Poniżej zostaną zaprezentowane przykładowe klauzule niedozwolone, które w praktyce pojawiają się w umowach o pracę, a których pracodawcy powinni się wystrzegać:
[1] Zakaz konkurencji
W czasie trwania niniejszej umowy pracownik nie może podejmować jakiejkolwiek działalności zarobkowej na rzecz innych podmiotów.
Komentarz:
Zgodnie z art. 1011 § 1 k.p. w zakresie określonym w odrębnej umowie pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani też świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność (zakaz konkurencji). Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 kwietnia 2008 r. (sygn. akt: II PK 268/07), postanowienie umowy o pracę przewidujące zakaz podejmowania dodatkowego zatrudnienia w zakresie niestanowiącym działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy jest nieważne (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.), gdyż stanowi obejście zakazu wynikającego z art. 1011 § 1 k.p. Zakaz podejmowania dodatkowego zatrudnienia przez pracownika może być wprowadzony w umowie o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy. Dotyczyć to może jednak tylko wykonywania dodatkowej pracy stanowiącej działalność konkurencyjną względem pracodawcy.
Pozostałe 70% artykułu dostępne jest dla zalogowanych użytkowników serwisu.
Jeśli posiadasz aktywną prenumeratę przejdź do LOGOWANIA. Jeśli nie jesteś jeszcze naszym Czytelnikiem wybierz najkorzystniejszy WARIANT PRENUMERATY.
Zaloguj Zamów prenumeratę Kup dostęp do artykułuMożesz też zobaczyć ten artykuł i wiele innych w naszym portalu Sprzedaz 24. Wystarczy, że klikniesz tutaj.